Türkiye ile Suriye arasında, Brüksel’in de yakından izlediği, normalleşmeye ilişkin temaslar sürerken Avrupa Birliği’nde de benzer bir yaklaşım zemin kazanmaya başladı. Başını İtalya ve Avusturya’nın çektiği sekiz ülke, geçen hafta, yıllardır dokunulmayan ve etkisi tartışmalı olan Suriye politikası için gözden geçirme ve değerlendirme çağrısı yaptı.
MEKTUP YAZDILAR
İtalya, Avusturya, Hırvatistan, Çekya, Slovenya, Slovakya, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e gönderdikleri ortak mektupta, mültecilerin geri dönüşünü sağlayacak güvenli bögeler oluşturulmasının da aralarında yer aldığı bazı önerilerde bulundular. Birliğin Suriye politikasının daha aktif, sonuç odaklı ve operasyonel olması gerektiğini savunan bu ülkeler, strateji değişikliğinin AB’nin siyasi ağırlığına ve Suriyelilere yönelik insani yardımın etkisine olumlu katkı yapacağı görüşündeler. Suriye politikasının iyi olmadığı imasında bulunan Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg’in, “İran ve Rusya’nın yardımıyla Esad rejimi sağlam bir şekilde yerinde duruyor. Suriye muhalefeti parçalanmış veya tamamen sürgünde. AB, ne kadar acı olursa olsun, bu gerçeğe daha fazla göz yumamaz” şeklindeki ifadeleri ortak başvurunun özeti niteliğinde.
ÇALIŞMA SÜRECEK
Sekiz ülkenin girşimi, Suriye’yle olası bir normalleşme için zemin hazırlama potansiyeli içerse ve Birlik içinde önemli bir kıpırdanma niteliğinde olsa da tüm AB ülkeleri henüz ikna olmuş değil. Borrell, geçen ay kaleme aldığı bir makalede, “Bizim açımızdan Suriye rejimiyle normalleşme koşullarının karşılanmaya yakın olmadığı ve AB ile üye devletlerinin bu konuda birleştiği görülüyor” ifadelerini kullanmıştı. Buna rağmen normalleşme konusu geçen hafta yapılan AB Dışişleri Konseyi’nde gündeme geldi. Borrell, toplantı sonrası yaptığı açıklamada talepte bulunan ülkeleri dinlediklerini ve çalışmanın pragmatik biçimde devam edeceğini belirterek, “Suriye halkının yararına bir düzenleme bulmak için çalışmaya her zaman hazırız” dedi.
DİNAMİKLER DEĞİŞTİ
– Suriye’deki durumun 2011’e kıyasla daha istikrarlı olması, Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü savaş, Arap ülkelerinin Şam’a yönelik yaklaşımlarında belirgin değişikliğe gitmeleri, Türkiye’nin normalleşme için çalışma yürütmesi dinamikleri değiştirdi. AB’nin Suriye’yle ilişkileri 13 yıldır askıda. Suriye stratejisini 2017’de belirleyen AB, o günden sonra belirgin bir değişikliğe gitmedi. Yeni strateji talebi, Borrell’in ilgili servisleri ne yapılabileceğine bakmak için görevlendirmesi, İtalya’nın Suriye’ye büyükelçi atama kararı normalleşme konusundaki kıpırdanmanın süreceğine işaret ediyor. Somut bir ilerlemenin sağlanması için Esad rejiminin bazı taahhütlerde bulunması, garantiler vermesi ve güçlü sinyaller göndermesi de gerekecek.