İsveç Parlamentosu, yasal cinsiyet değiştirme yaşının 18’den 16’ya indirilmesini öngören yasayı 94’e karşı 234 oyla onayladı. Yeni yasa, Temmuz 2025’te yürürlüğe girecek.
İsveç, 1972 yılında cinsiyet değiştirmeyi yasallaştıran ilk ülke olmuştu. Ancak son yasa ülkede yoğun tartışmalara neden oldu.
Yasayı savunanlar yeni düzenlemenin önemli bir fark yaratacağını söylüyor.
Yasaya karşı çıkanlar ise daha fazla araştırma yapılmasını talep etmişti.
Yeni yasayla birlikte İsveç’te yasal cinsiyet değiştirme süreci daha kolay olacak.
Halen İsveçlilerin yasal olarak tanınan cinsiyetlerini değiştirebilmeleri için doktorlar tarafından “cinsiyet disforisi” teşhisi koyması gerekiyor.
Cinsiyet disforisi, “hissedilen cinsiyetin, mevcut cinsiyetle aynı olmadığı durumlarda çekilen psikolojik rahatsızlık olarak” tanımlanıyor.
Ancak yeni yasayla süreç daha basit olacak. Ulusal Sağlık Kurulu’nun onayının yanı sıra bir doktor veya psikologla yapılacak daha kısa bir muayene, bu sürecin başlatılması için yeterli olacak.
Bir kişinin cinsiyetini yasal olarak değiştirmesi de 16 yaşından itibaren mümkün olacak. Ancak 18 yaşın altındaki kişilerin ebeveynlerinin veya vasilerinin, bir doktorun ve Ulusal Sağlık Kurulu’nun onayı gerekecek.
Yeni yasa ayrıca yasal cinsiyet değiştirme sürecini cinsiyet değiştirme ameliyatından ayıracak. Kişinin 18 yaş üzerinde olması şart olan bu ameliyat süreci için hala uzun bir değerlendirme gerekiyor.
İktidardaki Ilımlı Birlik Partisi’nden Johan Hultberg, parlamentoda 6 saat süren tartışma sırasında, “Yasal cinsiyeti değiştirmenin, geri dönüşü olmayan bir cinsiyet ameliyatı olmakla aynı gerekliliklere sahip olması makul değil” dedi.
Yeni yasanın bazı trans bireyler için büyük ve önemli fark yaratacağını savunan Hultberg, “İsveçlilerin büyük çoğunluğu yasanın değiştiğini asla fark etmeyecek bile” diye konuştu.
Koalisyon hükümetinde yer alan Hristiyan Demokratlar ve hükümeti destekleyen aşırı sağcı İsveç Demokratları yasayı desteklemedi. Birçok milletvekili öncelikle cinsiyet disforisi konusunda daha fazla araştırma yapılmasını istediklerini söyledi.
İsveç Demokratları lideri Jimmie Akesson, “halk arasında açıkça destek görmeyen bir teklifin bu kadar rahat bir şekilde oylanmasının içler acısı” olduğunu söyledi.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ise tasarıyı “dengeli ve sorumlu” diye nitelendirerek savundu.
Reuters haber ajansında yer alan bir haberde, İsveç televizyon kanalı TV4 tarafından kısa süre önce yapılan bir kamuoyu araştırmasına yer verildi. Araştırmaya katılan İsveçlilerin yüzde 59’u yasa değişikliğinin “kötü” ya da “çok kötü”, yüzde 22’si iyi olduğunu düşünüyor.
Almanya ve İspanya’da da yasalaştı
Bazı Avrupa ülkeleri de benzer şekilde insanların yasal cinsiyetlerini değiştirmelerini kolaylaştıran yasaları kabul etti.
Geçen hafta Almanya Parlamentosu, 1 Kasım’da yürürlüğe girecek ‘Kendi Kaderini Tayin Hakkı Yasası’nı onayladı.
Almanya’da şimdiye kadar cinsiyet kaydı değiştirme işlemi için doktor raporu ve mahkeme onayı gerekiyordu, ancak yeni yasayla bu zorunluluk ortada kalkıyor.
Bundan sonra 18 yaşından büyük kişiler, nüfus müdürlüğüne başvurarak kayıtlarını erkek, kadın ya da Alman yasalarında zaten var olan “üçüncü cinsiyet” şeklinde değiştirebilecek.
Başvuru yapmak isteyen 14-18 yaşındakilerin ebeveynlerinin veya yasal vasilerinin onayına ihtiyacı olacak.
Geçen yıl da İspanya, 16 yaşından büyüklerin tıbbi değerlendirme olmaksızın yasal olarak cinsiyetlerini değiştirmelerine olanak tanıyan bir yasaya onay verdi.
